Drugie narodziny dworca PKP w Tarnowie (FOTO)
access_time 2010-11-13 18:32:23
Nareszcie - po kilku latach prawdziwej męki zarówno personelu kolejowego, jak przejeżdżającej Publiczności, doczekaliśmy się nowego dworca kolejowego, którego otwarcie odbyło się bardzo uroczyście we czwartek d. 24 listopada 1910 roku - można było przeczytać sto lat temu w gazecie "Pogoń". Obecnie, za nieco ponad 40 milionów złotych tarnowski dworzec odzyskał swój wygląd sprzed stu lat i jest już dostępny dla podróżnych.


Zakres prac prowadzonych przez PKP S.A. Oddział Dworce Kolejowe był bardzo szeroki. Odnowiono elewację budynku i jego wnętrze, wymieniono podłogi, stolarkę okienną i drzwiową, instalacje CO, wodno-kanalizacyjną, elektryczną i teletechniczną - także przed gmachem budynku. Prace nie ominęły również fundamentów, które trzeba było wzmocnić. Wnętrze tarnowskiego dworca PKP po remoncie przypomina wnętrza w eleganckich hotelach z epoki.

Metamorfozie tarnowskiego dworca PKP towarzyszyła zmiana wyglądu znajdującego się przed nim placu. Teren ten zyskał nową nawierzchnię z kostki porfirowej i bazaltowej oraz odpowiednie oświetlenie.

O pietyzmie, z jaką wykonano ten remont, może świadczyć fakt, że inwestor aż z Anglii sprowadzał płyty na posadzki, a z Włoch kostkę brukową, która najbardziej przypomina tę z czasów Franciszka Józefa.

Budynek tarnowskiego dworca PKP został wybudowany sto lat temu i oddany do użytku 24 listopada 1910 roku, w dzień Święta Inwestycji. Na przestrzeni lat gmach był świadkiem najważniejszych dla Tarnowa wydarzeń. W 1914 r. z tarnowskiego dworca do Krakowa wyruszyli pierwsi tarnowscy legioniści, którzy później pod wodzą Piłsudskiego włączyli się w działania wojenne, mające przynieść Polsce niepodległość. W 1929 r. przed tarnowskim dworcem PKP witano prochy gen. Józefa Bema sprowadzone z Syrii. 28 sierpnia 1939 r. na tarnowskim dworcu wybuchła bomba podłożona przez zamachowca przeszkolonego przez niemieckich dywersantów. Ładunek wybuchowy zabił 20 osób i ranił 53 osoby. 14 czerwca 1940 r. - z bocznicy przy ul. Kochanowskiego, niedaleko od dworca PKP, wyruszył pierwszy transport polskich więźniów do KL Auschwitz.

Z okazji oddania do użytku odrestaurowanego dworca dla tarnowian zorganizowano darmowy kurs pociągu retro na trasie Tarnów - Tuchów - Tarnów. Uroczystość była bardzo podniosła. Uczestniczyli w niej mieszkańcy oraz władze rządowe, parlamentarne i samorządowe.

Foto: Jakub Gabik



KALENDARIUM 1856 – 2010
154 LATA KOLEI W TARNOWIE


1840 W Stanach Galicyjskich przedłożono pierwszy projekt budowy kolei z Bochni do Lwowa. Jej trasa miała biec przez Partyń, przysiółek Łęg Tarnowski, Pawęzów, Lisią Górę, Jodłówkę do Czarnej, a więc omijałaby Tarnów. W nowej sytuacji politycznej, jaka ukształtowała się po włączeniu Rzeczypospolitej Krakowskiej do monarchii habsburskiej (1846), rząd wiedeński postanowił zbudować linię kolejową z Krakowa do Lwowa. W 1850 roku rozpoczęto przygotowania do tego przedsięwzięcia. Do 1853 roku wybudowano odcinek Bochnia - Dębica, jednak bez połączenia z Krakowem (wykonano nasypy i inne roboty ziemne, ale nie ułożono torów). Wybuch wojny krymskiej (1853 i związane z tym napięcie w stosunkach austriacko-rosyjskich zmusiły rząd cesarza Franciszka Józefa II do podjęcia decyzji o usprawnieniu komunikacji w Galicji. Roboty przy linii podjęto ponownie w połowie września 1854 roku. Przebiegały one w błyskawicznym tempie dzięki zatrudnieniu przy niej 12 tysięcy żołnierzy. Prace trwały nieprzerwanie nawet w czasie ostrej zimy i zostały ukończone po 11 miesiącach. Próbna jazda pociągu z Krakowa do Dębicy odbyła się 15 października 1855 roku. Późną jesienią tegoż roku linia kolejowa Kraków - Bochnia - Tarnów - Dębica była gotowa do eksploatacji.

20 lutego 1856 Oficjalne otwarcie linii kolejowej Kraków - Bochnia - Tarnów - Dębica długości 111 km dla regularnej komunikacji towarowej i pasażerskiej. Kursowały dwa pociągi dziennie. Z Dębicy do Krakowa jechało się wówczas 4 godziny 10 minut, a do Wiednia - 19 godzin 10 minut.

1 stycznia 1858 Z braku funduszy rząd wiedeński przyznał linię Towarzystwu Cesarsko-Królewskiej Uprzywilejowanej Galicyjskiej Kolei Arcyksięcia Karola Ludwika z zobowiązaniem przedłużenia jej do Lwowa.

1860 Początek budowy pierwszego stałego dworca kolejowego w Tarnowie. Był to budynek parterowy z wejściem od strony podjazdu i obszerną wiatą od strony torów. Składał się z przedsionka, westybulu z kasami, oddzielnych poczekalni dla trzech klas pasażerskich i restauracji. Ponadto w obrębie dworca znajdowały się: kasa bagażowa, biuro pocztowe, pomieszczenia służbowe kolei i biuro zawiadowcy. Poza dworcem na stacji znajdowała się prostokątna lokomotywownia na osiem maszyn, wagonownia, magazyn, stacja wodna z pompą parową i warsztaty.

28 lipca 1873 Cesarz Franciszek Józef podpisał rozporządzenie dotyczące budowy linii kolejowej Tarnów - Tuchów - Stróże - Nowy Sącz - Leluchów, a już 4 września rozpoczęto pierwsze prace. Linia leluchowska miała charakter strategiczny. Budowano ją jako połączenie transkarpackie tak dla handlu, jak i dla użytku wojska na wypadek wojny z Rosją. Eksploatację tej linii powierzono Towarzystwu Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej.

18 sierpnia 1876 Przekazanie do użytku linii kolejowej Tarnów - Tuchów - Stróże - Nowy Sącz - Leluchów (dł. 147,7 km). Jednocześnie uzyskała ona połączenie z węgierską linią preszowską. Tarnów zaś stał się stacją węzłową.

1878 W ciągu każdej doby przez Tarnów linią Kraków - Lwów przetaczało się sześć pociągów pasażerskich (dwa pospieszne, dwa osobowe i dwa “mieszane”). Osobowe z Krakowa i Lwowa meldowały się koło południa, pospieszne i “mieszane” przyjeżdżały w nocy i nad ranem. Raz dziennie o godzinie 1.45 po południu odchodził pociąg z Tarnowa do Leluchowa, a raz w tygodniu we wtorek o 6 nad ranem pociąg "mieszany" ”do Nowego Sącza (Rozkład Jazdy 1878 rok).

1879 Rozpoczęto modernizację linii Karola Ludwika: przebudowa całej stacji w Tarnowie oraz mostów, które przygotowano do założenia drugiego toru.

1889-1891 Położenia drugiego toru na linii Karola Ludwika Kraków - Lwów.

1 stycznia 1892 Po przeprowadzeniu szeregu działań o charakterze restrykcyjnym rząd austriacki przystąpił do upaństwowienia i przejęcia Kolei Karola Ludwika przez państwo.

1897 Początek przebudowy stacji Tarnów. Zmieniono układ torowy, poszerzając stację ku południowi i przedłużając ją w kierunku zachodnim, co spowodowało również konieczność wydłużenia wiaduktu nad szosą na Strusinie (dziś ul. Krakowska). Przebudowano również magazyny. Największą inwestycją było poszerzenie, a właściwie budowa nowego dworca kolejowego. Stary budynek, wobec wzrastającej ilości podróżnych, okazał się zbyt mały i nie funkcjonalny.

15 października 1906 Otwarcie wybudowanej z funduszy prywatnych linii Tarnów - Żabno - Dąbrowa Tarnowska - Szczucin (dł. 48,6 km). Dziennie kursowały nią dwa składy pasażerskie lub mieszane. W 2000 roku zawieszono ruch pasażerski na tej linii.

1906-1910 Budowa nowego dworca kolejowego projektu E. Baudischa. Kubatura budynku wzrosła prawie dwukrotnie, a jego rzut powiększył się przez poszerzenie całej budowli wzdłuż torów i przesunięcie północnej fasady. Zwiększono znacznie powierzchnię przeznaczoną dla podróżnych, głównie poprzez budowę obszernego westybulu z wielkimi oknami, dwukrotnie wyższego od przylegających doń łączników, wiążących go z nieco mniejszymi salami restauracyjnymi. Od strony zachodniej do dworca dobudowano nowy budynek poczty. Nowy dworzec (w przeciwieństwie do starego – niskiego i długiego, bez żadnych akcentów wertykalnych) jest gmachem monumentalnym o wyraźnej przewadze elementów pionowych. Jego bryła, złożona z kilku graniastych członów, dominuje nad otoczeniem. Przy dworcu oraz nad platformą drugiego peronu założono wiaty na żeliwnych kolumnach; zaś obydwa perony połączono tunelem.

24 listopada 1910 Uroczyste otwarcie i przekazanie do eksploatacji dworca kolejowego w Tarnowie.

1915 Wycofujące się wojska rosyjskie w rejonie Tarnowa zniszczyły obiekty inżynieryjne, m.in. most na rzece Dunajec. Atakujące zaś wojska państw centralnych, prowadząc artyleryjski ostrzał miasta, zrujnowały częściowo dworzec kolejowy.

11 listopada 1918 Powstaje niepodległa II Rzeczpospolita Polska. Zarządzanie kolejami w Galicji przechodzi w polskie ręce.

1919 Ministerstwo Komunikacji przekształcono w Ministerstwo Kolei Żelaznych.

1920 Uruchomienie kolejowych warsztatów napraw wagonów osobowych i towarowych w Tarnowie.

1926 Prezydent RP przywraca Ministerstwo Komunikacji i tworzy przedsiębiorstwo “Polskie Koleje Państwowe”.

1927 Oddano do użytku bocznicę kolejową do fabryki Związków Azotowych, oraz przystanek kolejowy w Dąbrówce Infułackiej (dziś Tarnów Mościce).

30 czerwca 1929 Na dworzec kolejowy w Tarnowie wjechał specjalny pociąg, którym sprowadzono trumnę z prochami Wielkiego Polaka, generała Józefa Bema.

1938 Na trasie Kraków - Tarnów - Rzeszów - Przemyśl w ciągu doby kursowało piętnaście pociągów. Linię Kraków - Tarnów - Nowy Sącz - Krynica obsługiwało zaś dziesięć pociągów, natomiast po linii Tarnów - Szczucin jeździło pięć pociągów (Urzędowy Rozkład Jazdy ... 1938 rok).

28 sierpnia 1939 Na tarnowskim dworcu kolejowym w przechowalni bagażu nastąpił wybuch podłożonej bomby zegarowej, powodując ofiary w ludziach oraz zniszczenie części dworca. W wyniku eksplozji zginęło 20 osób przebywających w poczekalni i restauracji, a 35 osób zostało rannych. Był to zamach przeprowadzony przez hitlerowskiego dywersanta.

13 czerwca 1940 Z tarnowskiego dworca kolejowego wyruszył pierwszy transport 753 więźniów do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.

1945 Niemcy, wycofując się pod naporem Armii Czerwonej, zniszczyli mosty na rzekach Dunajec i Biała. W 50% zdewastowane zostały też urządzenia zabezpieczenia ruchu na stacji Tarnów.

1946-1949 Odbudowa linii kolejowych po zniszczeniach II wojny światowej.

28 września 1962 Zelektryfikowano linie kolejową na odcinku Kraków Podłęże - Tarnów Zachodni (Mościce).

25 września 1963 Uruchomiono trakcję elektryczną na odcinku z Tarnowa Zachodniego (Mościce) do Rzeszowa.

1965-1977 Przebudowa wiaduktu nad ulicą Krakowską w Tarnowie, budowa obiektów polepszających bezpieczeństwo ruchu podróżnych oraz dworca na stacji Tarnów Zachodni (Mościce).

Kwiecień 1984 Rozpoczęto modernizację linii Tarnów - Tuchów - Stróże - Nowy Sącz - Muszyna - Krynica - Leluchów (elektryfikacja i zmiana profilu trasy).

30 listopada 1984 Oddano do eksploatacji pierwszy odcinek zelektryfikowanej linii leluchowskiej Tarnów – Tuchów. Prace na całej linii do Leluchowa i Krynicy zakończono w 1987 roku.

31 maja - 2 czerwca 1996 Jubileuszowe uroczystości w Tarnowie z okazji 140-lecia linii Kraków - Bochnia - Tarnów - Dębica, 120-lecie linii Tarnów - Nowy Sącz - Leluchów i 90-lecie linii Tarnów - Szczucin. W programie obchodów zorganizowano konkurs plastyczny dla dzieci “Koleją w Świat”, koncert muzyczny, wystawę taboru kolejowego, uroczysty wjazd i powitanie pociągu retro z Krakowa, którym podróżowano z Tarnowa do Szczucina. Na wyznaczonych stacjach odbyły się spotkania i programy artystyczne przygotowane przez gminy. Imprezę zakończył festyn dla dzieci i dorosłych na stadionie “Tarnovia” w Tarnowie. Ponadto z tej okazji Poczta Polska wydała okolicznościowy datownik. Inicjatorami obchodów jubileuszy byli: Krzysztof Jasiński z Wagonowni PKP w Tarnowie oraz Paweł Sroka z TVP Kraków.

1998 Rozpoczęto restrukturyzację, komercjalizację i prywatyzację PKP.

2006 Dzień w Stacji Tarnów: z transportu kolejowego korzysta około 3500 osób, przejeżdża i odjeżdża we wszystkich kierunkach prawie 100 pociągów pasażerskich (osobowe, pospieszne, ekspresowe i międzynarodowe). Bieg rozpoczyna i kończy oraz przejeżdża tranzytem ponad 80 pociągów towarowych. Na Węźle PKP Tarnów działa Zakład Przewozów Towarowych PKP CARGO S.A. oraz kilka sekcji biur i posterunków innych zakładów spółek kolejowych. PKP.

Czerwiec 2006 150 LAT KOLEI W TARNOWIE
Jubileusze kolejowe w Tarnowie:
150 lat Linii Kraków - Bochnia - Tarnów - Dębica,
130 lat Linii Tarnów - Nowy Sącz - Leluchów
i 100 lat Linii Tarnów – Szczucin ( od 2000 roku zawieszono ruch pasażerski)
Jubileuszowe uroczystości w Tarnowie z okazji 150-lecia linii Kraków - Bochnia - Tarnów - Dębica, 130-lecie linii Tarnów - Nowy Sącz - Leluchów i 100-lecie linii Tarnów - Szczucin. W programie obchodów zorganizowano m.in.: na peronie pierwszym przy pociągu retro spektakl teatralny, wystawę taboru kolejowego, uroczysty wjazd i powitanie pociągu retro z gośćmi z Krakowa, którym następnie podróżowano z Tarnowa do Tuchowa. Ponadto z tej okazji Poczta Polska wydała okolicznościowy datownik oraz kartkę pocztową. Inicjatorami obchodów jubileuszy byli: Urząd Miasta Tarnowa, Miasto i Gmina Tuchów, Krzysztof Jasiński z Zakładu Przewozów Towarowych w Tarnowie oraz PKP CARGO S.A. – sponsor pociągu retro.

2007-2010 Generalny remont dworca kolejowego w Tarnowie

13 listopada 2010 100 lat i drugie narodziny dworca kolejowego w Tarnowie - otwarcie dworca kolejowego po generalnym remoncie.


Krzysztof Jasiński PKP CARGO S.A.
Południowy Zakład Spółki w Nowym Sączu,
Sekcja Przewozów i Ekspedycji w Tarnowie

Reprodukcje: Krzysztof Jasiński
Reprodukcje kart pocztowych ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie



Gazeta "POGOŃ" z dnia 27.11.1910 r.

Nowy Dworzec Kolejowy w Tarnowie

Nareszcie — po kilku latach prawdziwej męki zarówno personelu kolejowego, jak przejeżdżającej Publiczności, doczekaliśmy się nowego dworca kolejowego, którego otwarcie odbyło się bardzo uroczyście we czwartek d. 24 listopada 1910 roku.

W pięknie przystrojonym westybulu zebrali się liczni przedstawiciele władz rządowych i autonomicznych, duchownych i świeckich, posłowie do Rady państwa i Sejmu, delegaci instytucji miejscowych i przedstawiciele miejscowego personelu kolejowego, ażeby uczestniczyć w uroczystości poświęcenia, którego dokonał Najpierw- Ks. Biskup tarnowski Dr Wałęga, w asystencji ks. Dr. Dutkiewicza, rektora Seminarium Duchownego i ks. Tyczkowskiego, superyora Księży Misjonarzy. W zastępstwie ministra kolejowego, który z powodu otwarcia w tymże dniu sesji Rady państwa, przyjechać nie mógł, przybyli: szef sekcji Kosiński i wice sekretarz minister Dr Leopold Starzewski, a w zastępstwie namiestnika radca Ustyanowski. Władze wojskowe reprezentował gen. Ziegler, Krakowską Izbę handlową prezes Dattner, krajowe władze kolejowe: dyr. kolei radca dworu Zborowski, wicedyrektor Jasiński, st. inspektor May wałd. Rappaport, Dr M, Starzewski, insp. Saller, Winkler, Cyprian, sekr. prezyd. Dr Spitzer, insp Kaiser, Moldauer i Jana, naczelnik stacyi w Tarnowie. Prócz tego przybyli: JW. Ks. inf. Walczyński, marszałek powiatu i poseł do Rady państwa ks. Dr Zyguliński, poseł Dr. Battaglia, burmistrz m. N. Sącza Barbacki i poseł sejmowy Witos.

Rada m. Tarnowa stanęła in corpore z burmistrzem Dr. Tertilem, — c. k. Starosta radca Nam. Reiner z naczelnikami władz państwowych,— dyrektorowie szkół średnich: Trochanowski, Dr Leniek i Jaglarz, a wreszcie reprezentanci personelu wykonawczego, budowy.

Przeprowadzony w uroczystej asyście do prowizorycznego ołtarzyka, stanowiącego zarazem mównicę, dopełnił ks. Biskup Wałęga poświęcenia hali, potem w odniosłych słowach przemówił o znaczeniu i przeznaczeniu nowego gmachu, wyrażając publicznie uznanie swe dla miejscowego personelu kolejowego. Następnie zabrał głos burmistrz Dr Tertil, a zwracając uwagę na ogólne znaczenie nowego dworca w Tarnowie, złożył podziękowanie posłowi Battaglii za gorliwe zabiegi u władz, a przedstawicielom władz, tj. ministrowi kolejowemu, szefowi sekcji Kosińskiemu i radcom dworu Horoszkiewiczowi i Dr Zborowskiemu, który z niezwykłą energią i gorliwością budowę tę do skutku doprowadził, serdeczne podziękowanie. Zwrócony do p. insp. Jany, jako przedstawiciela miejscowego zarządu slacyi, wyraził burmistrz imieniem miasta życzenie, ażeby szlachetne myśli inicjatorów i wykonawców tego epokowego dzieła ziściły się w całej pełni, co tern łatwiej wobec nowych urządzeń miejskich spełnić się może.

Wzniesiony przezeń okrzyk na cześć wielkodusznego Monarchy, powtórzono z zapałem, następnie zabrał głos szef sekcji Kosiński, który oddając dworzec imieniem ministra do publicznego użytku, podziękował zarazem Dr Zborowskiemu. za troskliwe czuwanie nad przeprowadzeniem budowy, — zakończyło zaś uroczystość przemówienie Dr Battaglii na temat ekonomicznego podniesienia miasta przez inwestycje.

Komentarze...
testststs 10,2,9,1,A