Zatrudnienie niani na podstawie umowy uaktywniającej, czyli - prościej rzecz ujmując - umowy zlecenia z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dziećmi, jest proste i korzystne finansowo zarówno dla rodziców, jak i opiekunki.

Umowę uaktywniającą można zawrzeć w przypadku, gdy dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (ewentualnie do 4 lat, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej). Taka umowa powinna określać: strony umowy; cel i przedmiot umowy; czas i miejsce sprawowania opieki; liczbę dzieci powierzonych opiece; obowiązki niani; wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty; czas na jaki umowa została zawarta; warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Rzecz niezwykle ważna: nianią nie może być żaden z rodziców, ani osoba niepełnoletnia. Może natomiast być to babcia, dziadek lub inna osoba spokrewniona.  

Proste formalności w ZUS

Zgłoszenie niani do ubezpieczeń jest niezwykle proste. Po podpisaniu umowy rodzic musi zgłosić ten fakt w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zgłaszając siebie jako płatnika składek  oraz opiekunkę jako osobę ubezpieczoną. Pomocy przy wypełnieniu dokumentów zgłoszeniowych udzielą pracownicy sali obsługi klienta ZUS.

Pamiętajmy, że nianie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Oczywiście niania obowiązkowo podlega także ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Składki sfinansuje budżet państwa

Oficjalnym płatnikiem składek jest jeden z rodziców dziecka, ale w praktyce składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne niań finansuje budżet państwa. Ewentualną składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe finansuje zatrudniona opiekunka. Rodzic potrąca tę składkę z pensji i odprowadza do ZUS.

Budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nie przekraczającego kwoty minimalnego wynagrodzenia. Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza (tj. opłaca) rodzic.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opłaca za nianię składki finansowane przez budżet państwa w następujących przypadkach: gdy rodzice są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą lub prowadzą działalność rolniczą.

Nianie w regionie

W tarnowskim Oddziale ZUS niemal 90 niań skorzystało z „uaktywnienia”, w całym województwie małopolskim – 850. Co warte podkreślenia, wciąż zgodnie z panującym stereotypem aktywniejsze w tej kwestii są kobiety. Tylko niewiele ponad 3 % spośród zatrudnionych niań stanowią mężczyźni.